Landleven in Brabant

Beschrijving

Een feest om naar te kijken dit museale Brabantse schilderij van Antoon Kruysen. Geschilderd op 19 jarige leeftijd, in het spoor van zijn bijzondere vader, en vanuit een wellicht nog grotere creatieve begaafdheid. Een schilder die ‘het wonder’ van het Brabantse boerenleven in boerderijen wilde tonen. En die daarin glansrijk slaagt. Maar hoe verricht Antoon Kruysen dat wonder?

Het wonder is dat Kruysen als geen ander in staat is zijn boerderijen een persoonlijk, menselijk karakter te geven. Enigszins gechargeerd uitgedrukt, ze op hun bewoners te laten lijken. Die interpretatie maakt meteen ook zijn expressionistische positie in de schilderkunst duidelijk. Die is ‘anti-realistisch’, met een sterk ‘subjectieve’ visie op de zichtbare werkelijkheid. Vanuit zijn eigen doorleefde kennis van het lot van de hard arbeidende boeren, toont hij in dezelfde geest ‘boerderijen’, elk met een geheel eigen gezicht en karakter. Antoon Kruysen benut zijn expressionistisch idee met behulp van een eigen kleuren- en vormentaal. Zie bijvoorbeeld het (later veelvuldig gebruikte) moderne grijs, en verder de grillige, expressieve toetsen, spetters en vormen. Hoe onwerkelijk! Kruysen, hoe jong hij ook was, heeft het lef ‘zijn’ boerderijen heel persoonlijk te maken. Zo brengt hij het echte Brabants boerenerfgoed tot leven.

Antoon Kruysen geeft vanuit die invalshoek volume en kracht aan zijn artistieke idee. Authentieke grijze kleuren, luchtig. speels druppelend groen, en wervelend licht geel. Zie het geboomte aan de linkerzijde, het is een sierlijk bloemstuk dat zijn werk  kleur geeft, evenals het aparte gebladerte tussen de boerderijen, maar ook, als een feestelijke krans, over hen heen. Verder de massieve vormen en zwarte contouren, waardoor de Brabantse boerderijen voor eeuwig rustig op hun plaats kunnen blijven. Zijn boerderijen zijn zowel massief als speels, kronkelig, en vooral atypisch. In die zin te vergelijken met  de houding van de Brabantse boeren en de rimpels op hun gezicht.

De Brabantse langgevel boerderij in het midden is verrukkelijk. Die laat het wonder in het hart van de kijker geboren worden. Zie de grijze en lichtblauwe deurpanelen, geschilderd in de vorm van eenvoudige rechthoeken. En de zijgevel, even fors gehuld in wonderlijke, ondefinieerbare kleuren. Deze boerderij staat erbij als een profeet, die zijn beide naaste boeren broeders met elkaar verbindt. Als gezegd, het speels groen en spetterend geel vervult in dit werk zeker geen bijrol. Die spetters geven het uiterlijk van de boerderijen de nodige lucht en licht, tilt hen op. Het wonderlijke in Kruysen’s ‘genadige’ vormentaal, die de boerderijen in hun massieve kracht bundelt, maar ze ook speels loslaat, ruimte en vrijheid geeft.

Kortom, Antoon Kruysen is de helende meester van die wonderlijke tegenstellingen. Hij tovert Brabantse boerderijen te voorschijn die in de geest van hun bewoners heel persoonlijk tot leven komen.

Antoon Kruysen (1898 – 1977) werd geboren in Boxtel als zoon en vroege leerling van de bekende kunstschilder Jan Kruysen. Hij volgt de academie in Rotterdam en vertrekt daarna naar Zwitserland waar hij succesvolle exposities heeft. In 1923 vestigt hij zich in Parijs, waar hij als schilder doorbreekt. In Parijs ondergaat hij de invloed van de moderne stromingen van bekende kunstenaars zoals Chagall, Matisse, Soutine en De Vlaminck. Zijn bekendheid groeit en hij krijgt veel erkenning. Kleurexplosies, een vaardige toets met eigen kleurenpalet: het zijn kenmerken van het werk van Kruysen. Zijn expressionistische schilderijen zijn boeiend, zowel door de voorstellingen als door de vormentaal en het fauvistische kleurgebruik. In 1936 keert hij terug naar Nederland vanwege de oorlogsdreiging in Frankrijk. In 1947 vertrekt hij wederom naar Frankrijk waar hij exposities heeft en erkenning geniet. Antoon Kruysen wordt tot de grote Brabantse expressionisten gerekend en zijn werk is vertegenwoordigd in diverse musea.