Bedrijvigheid van boeren en kippen bij een schuur

Beschrijving

Zie het contrast in dit werk. Op de voorgrond het vluchtige aardse toneel: boeren en kippen bedrijvig in de weer. Boven hen uit: hun hemelse bron, gehuld in krijtachtig expressionistisch tegenlicht. Alleen door dat tegenlicht bekroont Jan Kruysen het boerenwerk en de lof van zijn eigen schepping. Tegenlicht, met bomen die als hemelse bliksemschichten de wereld indalen en er tegelijkertijd bovenuit rijzen. Stoffig, krijtachtig wit licht verspreid over het dak van de schuur heen: de luister van de noeste, en tegelijk hemelse arbeid van de boeren en hun kippen.

De ene boer zet zich uit alle macht schrap om het wiel van zijn kar op orde te krijgen. De ander baant zich door het spektakel heen een weg met zijn kruiwagen. Maar, hoe hard de arbeid ook is; het rieten dak is fluweelzacht, net als het hooi op de grond, de kiel van de boeren, het wit van de kippen, het stralende voer. Die tederheid, in alles te zien als de overgave van Jan Kruysen om de gecomprimeerde boerenwereld in zachte schoonheid te hullen. Dit is geen kijken op afstand, onaangeraakt. Dit is er midden tussenin. Schilderen in de geest van het boerenexpressionisme is: delen, ondergaan, empathie.

Ja, Kruysen kende de boeren en hun kippen als geen ander, droeg onder hen hetzelfde kruis, deelde hetzelfde schrijnende lot. Hij bouwde zijn eigen onderkomen. Wist hoe hij balken moest zagen, hoe doorweekt het riet kan zijn, hoe diep planken kunnen leunen en stenen inzakken. Maar ook wist hij hoe groter het verdriet van het bestaan, des groter de smaak van de genade, de zoete geur van het leven en de solidariteit tussen de boeren.

Biografie

Jan Kruysen (1874 – 1938) was een fantastische persoonlijkheid. Gekleed met een grote zwierige hoed, wambuis, kuitbroek en schoenen met gespen en een wijde cape, behoorde Jan Kruysen met zijn markante kop, met snor en puntbaardje, gedurende vele jaren bij het dorpsbeeld van Oirschot.

Jan Kruysen werd geboren in het Brabantse Liempde, vlakbij Boxtel waar hij in 1897 voor de eerste keer trouwde en wel met Barbara van Dijk die hem zestien kinderen zou schenken, waarvan er overigens veel vroegtijdig stierven. Belangrijk in zijn leven waren verder Heeze, waar hij jaren deel uitmaakte van de schildergroep ‘de Kempen’ en Weert. In Valkenburg ontmoette hij de mecenas Henri Wijsbek, met wie hij ook bevriend raakte.Later zwierf hij onder meer door Duitsland, waar hij in Silezië de officiersweduwe Maria Menzel leerde kennen met wie hij in 1924 in Oirschot trouwde. Jan Kruysen overleed als inwoner van Oirschot in 1938 in het St. Josephziekenhuis in Eindhoven op 64-jarige leeftijd.